Nerwica, leczenie światłem

Światło jest jednym z podstawowych elementów potrzebnych nam do życia i źródłem regulującym naturalne rytmy biologiczne. Światłolecznictwo wykorzystywane było już w czasach starożytnych w celu poprawy zdrowia i samopoczucia. Fototerapia (światłolecznictwo) w dzisiejszym rozumieniu to natomiast stosunkowo nowa metoda leczenia zaburzeń nerwicowych. Pierwszą pracę badawczą na jej temat w leczeniu depresji opublikowano w 1984 r. Od tej pory podejmuje się próby zastosowania tej metody w leczeniu różnych zaburzeń. Dziś fototerapie stosuje się nie tylko w leczeniu nerwicy, lecz nawet częściej stosowana jest do leczenia m.in. sezonowych depresji, ale również innych dolegliwości jak bezsenność, fibromialgia czy bulimia.

Światło może mieć różne rodzaje leczniczego działania. U pacjentów stosujących naświetlanie obserwuje się między innymi:

• pobudzanie naturalnych procesów regeneracyjnych na poziomie komórkowym,
• poprawę krążenia krwi,
• wzmocnienie systemu odpornościowego,
• stymulację przemiany materii komórek,
• poprawę samopoczucia,
• zmniejszenie bólu,
• działanie przeciwzapalne.

W dodatku światłolecznictwo działa antybakteryjne i przeciwobrzękowo, reguluje system hormonalny, zwiększa ilości tlenu w komórkach i poprawia funkcje transportowe krwi.

Prawdopodobnie w tej nowoczesnej metodzie terapii kluczową rolę odgrywa melatonina, na której produkcję wpływa światło oraz przekaźnictwo serotoninergiczne. Działanie fototerapii jest związane z wewnętrznym zegarem biologicznym, zlokalizowanym w przedniej części podwzgórza, czyli w jądrze nadwzrokowym. Światło powinno działać na poziomie oczu chorego, ponieważ jego dobroczynne działanie przenoszone jest za pośrednictwem siatkówki oka przez nerwy wzrokowe. Bodźce świetlne dalej przekazywane są drogą siatkówkowo-podwzgórzową. Jądro nadwzrokowe pośredniczy w wydzielaniu wielu neurotransmiterów, do których należy m.in. melatonina – produkowana i wydzielana przez szyszynkę.

W tym rodzaju leczenia zastosowanie znajduję naturalne źródło światła – helioterapia i źródła sztuczne – aktynoterapia. Naświetlaniu powinno się poddawać ok. 8,5 godziny po tym, jak melatonina osiąga szczytowe stężenie, a ma to miejsce wieczorem, zatem fototerapia powinna odbywać się w godzinach porannych. Efekty naświetlenia widoczne są w ciele już po ok. 1,5 godziny, ponieważ łańcuchowa reakcja wtórna koncentruje się nie tylko na skórze w miejscu naświetlania, ale obejmuje cały organizm. Cykl sesji fototerapii powinien trwać co najmniej 14 dni. Później często zaleca się powtarzanie sesji co 2-3 dni, aby zapobiec nawrotowi objawów choroby. Niektórzy badacze sugerują jednak, że podstawowy czas skutecznej terapii powinien trwać nie krócej niż 30 dni. Leczenie światłem można przeprowadzać w obecności specjalistów, w domu i samodzielnie.

Fototerapia nie jest skuteczna w 100% przypadków. Statystyki wykazują, że lampy są skuteczne u około 3/4 chorych na zaburzenia nerwicowe. Skuteczność fototerapii wzrasta, im silniejsze światło emitowane przez lampę. Trzeba jednak pamiętać, że badania wykazały, że światło o jasności ponad 1500 luksów hamuje wydzielanie melatoniny. Dodatkowo skuteczność światłolecznictwa w dużej mierze zależy od fazy choroby, ustawienia kąta padania światła i czasu, kiedy zabieg jest wykonywany. Fototerapia może być wykonywana po konsultacji z psychologiem, fizykoterapeutą lub bioenergoterapeutą. Wiadomo też, że gdy dieta osoby chorej jest uboga w tryptofan (potrzebny do syntezy serotoniny), wtedy terapia światłem jest mniej skuteczna. U pacjentów, u których stosuje się leczenie nerwicy fototerapią, można także jednocześnie stosować leczenie lekami. Osoby zmagające się z nerwicą po stosowaniu fototerapii potwierdzają lepsze samopoczucie, mniejszą senność czy ogólnie lepszy stan zdrowia.

Jeśli chodzi o skutki uboczne światłoterapii to mogą je powodować filtry promieniowania UV, w które wyposażone są lampy do fototerapii. Skutki te pojawiają się niezwykle rzadko, a nawet jeśli wystąpią, to są łagodne i maja przemijający charakter. Należą do nich najczęściej:

• bóle i zawroty głowy,
• nudności,
• drażliwość,
• zaburzenia widzenia,
• bezsenność,
• pobudzenie psychomotoryczne.

Mimo to niestety nie wszyscy mogą korzystać z światłolecznictwa. Przeciwwskazane jest dla osób z problemami ze wzrokiem, a szczególnie z siatkówką oraz pacjentów ze skórą szczególnie wrażliwą na światło. Ponadto z fototerapii nie mogą korzystać osoby chore na cukrzycę i epilepsję. Ale za to ogromnym plusem terapii jest to, że można stosować ją u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Od 1980 roku przeprowadzane są systematycznie badania naukowe, dotyczące wpływu fototerapii na organizm człowieka. W krajach Unii Europejskiej fototerapia jest stosowana jako terapia z wyboru. Aktualnie w Niemczech jest stosowana w około 180 klinikach i szpitalach. W krajach skandynawskich leczenie światłem jest stosowane od wielu lat. W prawie wszystkich szpitalach, portach lotniczych i w wielu biurach znajdują się pokoje do fototerapii.