Znaczenie psychoterapii w leczeniu nerwicy

Zaburzenia nerwicowe (zwane potocznie nerwicami) to grupa zaburzeń psychicznych o bardzo rozmaitej symptomatyce. Dla zaburzeń nerwicowych charakterystycznym jest zachowany sąd realizujący polegający na tym, że chory często zdaje sobie sprawę z absurdalności swoich symptomów czy braku podstaw swoich objawów somatycznych, jednakże przeżywa lęk związany z nimi; to właśnie krytycyzm wobec swoich objawów odróżnia nerwicę od psychozy.

Podstawą leczenia nerwicy co raz częściej są nie tylko sposoby farmakologiczne ,ale także wszelkie metody psychoterapeutyczne. Psychoterapia ma pomóc choremu uporać się z samym sobą, uświadomić mu jego konflikty wewnętrzne oraz znaleźć ich przyczyny. Na psychoterapii wytwarzane jest bezpieczne środowisko do skonfrontowania się z dręczącymi pacjenta problemami oraz do znajdowania rozwiązania dla bieżących problemów, których źródłem jest nerwica. Psychoterapia trwa zwykle długo i jest to dość żmudną pracą nad samym sobą. Jednak jak dotąd stanowi najskuteczniejszą znaną metodą leczenia nerwicy, ponieważ eliminuje przyczyny, a nie tylko objawy. Rozpoznanie symptomów pozwala przerwać mechanizm błędnego koła, w którym to lęk wyzwala dodatkowe objawy nasilające lęk.

Stosowane metody psychoterapii w leczeniu nerwicy:

1. Terapia poznawcza Aarona Becka – początkowo uczy pacjenta odkrywania myśli, które poprzedzają określone przeżycia i decyzje. Nie próbuje zmieniać przekonań pacjenta metodą perswazji, a prowadzi z nim delikatny dialog sokratejski – stawia pacjentowi pytania o wyznawane poglądy, ich sens, użyteczność i realne skutki. Kiedy pacjent nauczy się identyfikować błędy w swoim myśleniu oraz sprawdzać wiarygodność myśli automatycznych, zacznie myśleć realistycznie.
2. Terapia behawioralna – w niej szczególny nacisk kładzie się na konfrontację z sytuacjami wywołującymi lęki. Powinno to doprowadzić pacjenta do oswojenia się ze strachem i zaprzestania unikania sytuacji go wywołującej dzięki ich racjonalnemu rozpoznaniu.
3. Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) – poprzez rozmowę ma na celu wyeliminowanie błędów logicznych chorego, napędzające irracjonalny lęk. Pacjent powinien uświadomić sobie przyczyny powstawania nerwic (to zmiana sposobu myślenia jest jej częścią „poznawczą”), uczyć się kontrolować swój lęk (to zmiana zachowania jest jej częścią „behawioralną”) oraz znaleźć podświadomych źródła konfliktów wewnętrznych. Zaletą terapii CBT jest fakt, że pacjent może ćwiczyć i rozwijać nabyte umiejętności nawet po zakończeniu cyklu sesji, co zmniejsza możliwość nawrotu problemów.
4. Psychoterapia psychodynamiczna – na celu ma rozwiązanie podświadomych problemów i konfliktów wewnętrznych chorego, które są przyczyną objawów zaburzeń nerwicowych. Jest to rodzaj terapii z reguły długoterminowej (od 2 do 5 lat), ale co za tym idzie bardzo skutecznej. Około 80% pacjentów z zaburzeniami osobowości potwierdza poprawę stanu zdrowia.
5. Terapia ukierunkowana na wgląd – jest to nurt psychoterapii psychodynamicznej. Ma na celu rozpoznanie źródła lęku, wgląd w podświadome konflikty wewnętrzne chorego i ich rozwiązanie.
6. Terapia interpersonalna – koncentruje się na zachowaniach i interakcji ze społeczeństwem. Jej celem jest poprawa zdolności komunikacyjnych z innymi ludźmi i samooceny w krótkim okresie czasu. Koncentruje się na zdolnościach interpersonalnych pacjenta.
7. Psychoanaliza – metoda poznania i leczenia człowieka, odkrywa i bada nieświadome konflikty wewnętrzne, motywacje i znaczenie objawów. Dąży do zmiany mechanizmów obronnych. Psychoanaliza należy do terapii długoterminowych, trwających nawet kilka lat. Spotkania odbywają się kilka razy w tygodniu, przez około 60 minut.

Psychoterapię nerwicy prowadzi się zwykle indywidualnie, mniejsze znaczenie ma tu terapia grupowa, bywa ona jednak zalecana w zależności od rodzaju zaburzeń. Zakłada się wtedy, że lecznicze okaże się zapoznanie z doświadczeniami innych ludźmi, nauka zaufania, otwartości i rozwijanie zdolności interpersonalnych. Czasem w trakcie takiej terapii stosuje się też inne metody niewystępujące w terapii indywidualnej – psychodramy oraz dramaterapie.

Efektywność psychoterapii zależy od takich czynników jak:

• rodzaj terapii,
• zaangażowanie i motywacja do zmian u pacjenta,
• osoba terapeuty,
• zaufanie miedzy terapeutą, a pacjentem.

Należy pokreślić, jak ważną rolę w psychoterapii ma postać samego terapeuty. Analizę cech dobrego lekarza przeprowadził dr A. Kępiński w swej książce „Lęk”. Wymienia on najważniejsze przymioty, takie jak wiara, odwaga i postawa uczuciowa (miłość).

Nie należy rezygnować z terapii po krótkim czasie, gdy chory uważa, że psychoterapia nie przynosi efektu. Należy najpierw omówić to z terapeutą, zmienić metodę terapii lub samego terapeutę. Dzięki swojemu samozaparciu i pozytywnym nastawieniu do terapii chory może całkowicie pozbyć się choroby.